CRP (C-reaktif protein), vücutta iltihap oluştuğunda karaciğer tarafından üretilen bir akut faz proteinidir. Enfeksiyonlar, doku hasarı, romatizmal hastalıklar ve bazı kardiyovasküler risk durumlarında yükselir. Rutin CRP akut iltihabı gösterirken, hs-CRP (yüksek duyarlıklı CRP) özellikle kardiyovasküler risk sınıflamasında kullanılır. Tek başına CRP tanı koydurmaz; klinik tablo ve diğer testlerle birlikte yorumlanır. Bu yazıda CRP’nin ne anlattığı, hangi durumlarda yükselip düştüğü ve sonuçları nasıl yönetmeniz gerektiği yer alır.
CRP Nedir, Ne Gösterir?
Karaciğerde sentezlenen CRP, inflamasyon şiddeti ile paralel artar. Akut bakteriyel enfeksiyonlarda hızla yükselirken, viral enfeksiyonlarda yükseliş daha sınırlı olabilir. Kronik düşük dereceli inflamasyon, metabolik sendrom ve aterosklerozda hs-CRP’nin hafif yüksekliği görülebilir.
CRP Testi Nasıl Yapılır?
Basit bir kan testi ile ölçülür.
Rutin CRP: Akut iltihap–enfeksiyon takibi
hs-CRP: Kardiyovasküler risk (düşük <1, orta 1–3, yüksek >3 mg/L; laboratuvar aralıkları değişebilir)
CRP Yüksekliği: Olası Nedenler
Akut enfeksiyonlar: Bakteriyel üst solunum yolu, pnömoni, üriner sistem, cilt–yumuşak doku
Kronik inflamasyon: Romatoid artrit, vaskülit, İBH
Doku hasarı: Cerrahi, travma, miyokard enfarktüsü
Metabolik/kardiyovasküler risk: Obezite, diyabet, sigara (hs-CRP artışı)
CRP Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?
Genellikle klinik açıdan sorun değildir; inflamasyonun olmaması veya tedaviye yanıtı yansıtabilir. İleri karaciğer hastalığında CRP üretimi azalabilir.
CRP Nasıl Düşer?
Altta yatan nedeni tedavi edin (enfeksiyon, otoimmün alevlenme).
Yaşam tarzı: Anti-inflamatuvar beslenme (sebze, zeytinyağı, tam tahıllar), düzenli egzersiz, sigarayı bırakma, yeterli uyku.
Kilo yönetimi: Vücut yağının azalması hs-CRP’yi düşürür.
Sıkça Sorulan Sorular
Laboratuvar referansına göre değişir; çoğu yerde <5 mg/L normal kabul edilir.
Bakteriyel enfeksiyon varsa uygun antibiyotik CRP’yi dolaylı olarak düşürür; sebep ortadan kalkınca CRP iner.
Yüksek CRP, inflamasyon şiddeti ve akciğer tutulumu ile ilişkilendirilebilir; klinikle birlikte değerlendirilir.
Altta yatan ciddi bir sorunu gösterebilir; tek başına tanı koydurmaz, hekim değerlendirmesi gerekir.
Evet. Akdeniz tipi beslenme ve kilo kaybı hs-CRP’yi anlamlı azaltabilir.
